ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଐତିହ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଦେଶର ଯୁବବର୍ଗଙ୍କ ସମେତ ସମାଜର ସମସ୍ତ ବର୍ଗଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ। ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଯୁବବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ଯୋଜନା ପରିଚାଳନା କରିଥାଏ। ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୁବ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ବୃତ୍ତି ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଫେଲୋସିପ୍ ପ୍ରଦାନ, ଯାହାର ବିବରଣୀ ନିମ୍ନଲିଖିତ:
ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୁବ କଳାକାରଙ୍କୁ ବୃତ୍ତି ପାଇଁ ଯୋଜନା: ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାଚ୍ ବର୍ଷରେ ୪୦୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।
ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୁବ କଳାକାରଙ୍କୁ ବୃତ୍ତି ପାଇଁ ଯୋଜନା: ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାଚ୍ ବର୍ଷରେ ୪୦୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ । ଏହି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ, ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ, ଥିଏଟର, ମିମି, ଭିଜୁଆଲ ଆର୍ଟ, ଲୋକ, ପାରମ୍ପରିକ ଓ ସ୍ୱଦେଶୀ କଳା ଏବଂ ହାଲୁକା ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ଭିତରେ ଉନ୍ନତ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନିମନ୍ତେ ୧୮-୨୫ ବର୍ଷ ବୟସର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଥିବା ଯୁବ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ୨ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଅପରାହ୍ନ ୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ହିସାବରେ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ । ଏହି ସ୍କଲାରସିପ୍ ୪ଟି ସମାନ ୬ଟି ମାସିକ କିସ୍ତିରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।
ସଂସ୍କୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଫେଲୋସିପ୍ ପାଇଁ ଯୋଜନା: ସାଂସ୍କୃତିକ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ୨ ବର୍ଷ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୨୫ରୁ ୪୦ ବର୍ଷ (ଜୁନିୟର) ଏବଂ ୪୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସ୍କ (ବରିଷ୍ଠ) ବର୍ଗର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଏକ ବ୍ୟାଚ୍ ବର୍ଷରେ ଯଥାକ୍ରମେ ୧୦,୦୦୦/- ଟଙ୍କା ଏବଂ ୨୦,୦୦୦/-ପି.ଏମ୍. ଫେଲୋସିପ୍ ୪ଟି ସମାନ ୬ଟି ମାସିକ କିସ୍ତିରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।
ଏହାବ୍ୟତୀତ ଦେଶରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଲୋକକଳା, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଐତିହ୍ୟର ସୁରକ୍ଷା, ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ପଟିଆଲା, ନାଗପୁର, ଉଦୟପୁର, ପ୍ରୟାଗରାଜ, କୋଲକାତା, ଦିମାପୁର ଏବଂ ତଞ୍ଜାଭୁରରେ ମୁଖ୍ୟାଳୟ ସହିତ ସାତଟି (୭) ଜୋନାଲ ସାଂସ୍କୃତିକ କେନ୍ଦ୍ର (ଜେଡସିସି) ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଜେଡସିସିଗୁଡ଼ିକ ନିୟମିତ ଭାବରେ ସାରା ଦେଶରେ ବର୍ଷ ସାରା ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ବାର୍ଷିକ ଅନୁଦାନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ । ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ/କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ପାଇଁ ଜେଡ୍ସିସି ଦ୍ୱାରା କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଏ ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ, ଡିଏ /ଟିଏ, ରହିବା ଏବଂ ରହିବା ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ । ଏହାବ୍ୟତୀତ ସମସ୍ତ ସାତଟି ଜେଡସିସି ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଛନ୍ତି। ଯୁବ ପ୍ରତିଭାସମ୍ପନ୍ନ କଳାକାରଙ୍କୁ ପୁରସ୍କାର, ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟ ପରମ୍ପରା ଯୋଜନା, ନାଟ୍ୟ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ଯୋଜନା, ଗବେଷଣା ଓ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟେସନ୍ ଯୋଜନା, ଶିଲ୍ପଗ୍ରାମ ଯୋଜନା, ଓସିଏସ୍, ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ମହୋତ୍ସବ ଏବଂ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା କରିବା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିନିମୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (ଏନସିଇପି)
ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସମେତ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ତ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ/ ବିଭାଗକୁ ସେମାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ/ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ନିୟମିତ ଭାବରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସମେତ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ତ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ/ ବିଭାଗକୁ ସେମାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ/ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ନିୟମିତ ଭାବରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଆମର ସମୃଦ୍ଧ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଐତିହ୍ୟର ଅଧ୍ୟାୟକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସହଯୋଗରେ କୌଣସି ପୃଥକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇନାହିଁ।
ଆଜି ରାଜ୍ୟସଭାରେ ଏକ ଲିଖିତ ଉତ୍ତରରେ କେନ୍ଦ୍ର ସଂସ୍କୃତି ଓ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଗଜେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଶେଖାୱତ ଏହି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି